Ne foaki atu ‘e he ‘Eiki Minisita ‘o e Potungaue Fefakatau’aki mo e Langa Fakalakalaka Faka’ekonomika, Hon. Dr. Viliami Uasike Latu ‘i he Tu’apulelulu 28 Maasi, ‘a e ngaahi MISINI TUKI KAVA ke tokoni mo fakalakalaka’i e kau ma’u laiseni pisinisi tuki kava ‘i he vahe fonua Vava’u. Ko e poupou ia mo e langa ngaue ma’ae Sekitoa ki he Kava ke fakatupulaki ‘a hono maketi’i atu ‘o e kava ki tu’apule’anga. Ko e fuofua fakahoko ‘eni ‘e he Potungaue ‘a e fa’ahinga tokoni ko ‘eni ‘o kamata ia ‘i he vahe fonua Vava’u.

𝐍𝐞 𝐥𝐚𝐧𝐠𝐚 𝐚𝐢 ‘𝐞 𝐡𝐞 𝐏𝐨𝐭𝐮𝐧𝐠𝐚𝐮𝐞 ‘𝐚 𝐞 𝐅𝐚𝐥𝐞 𝐓𝐮𝐤𝐢 𝐊𝐚𝐯𝐚 𝐟𝐨’𝐨𝐮 ‘𝐞 𝟒, 𝐟𝐚𝐤𝐚𝐥𝐞𝐥𝐞𝐢`𝐢 𝐞 𝐧𝐠𝐚𝐚𝐡𝐢 𝐟𝐚𝐥𝐞 𝐭𝐮𝐤𝐢 𝐤𝐚𝐯𝐚 ‘𝐞 𝟏𝟓 𝐩𝐞𝐚 𝐟𝐚𝐤𝐚𝐧𝐚𝐮𝐧𝐚𝐮’𝐢 𝐥𝐞𝐯𝐚 𝐞 𝐤𝐚𝐮 𝐩𝐢𝐬𝐢𝐧𝐢𝐬𝐢 𝐭𝐮𝐤𝐢 𝐤𝐚𝐯𝐚 `𝐞 𝐭𝐨𝐤𝐨 𝟐𝟎 ‘𝐚𝐤𝐢 𝐞 𝐦𝐢𝐬𝐢𝐧𝐢 𝐭𝐮𝐤𝐢 𝐤𝐚𝐯𝐚.

Ko e maketi lahi taha ‘a Tongani ‘i he kava ko Nu’usila pea mo ‘Aositelelia. ‘I he ta’u 2022 na’e fe’unga mo e kava toni ‘e 95.5 ne uta atu ki ‘Aositelelia, ko e uta ki he kainga Tonga pe. Neongo ne si’isi’i ange uta kava ne uta mei Fisi mo Vanuatu he ta’u koia kana’e lahi ange ‘a e pa’anga na’e tafe ki Fisi mo Vanuatu makatu’unga pe ‘i he a’u ‘enau maketi ki he formal markets pe ko e ngaahi kautaha lalahi ‘i he tu’unga fakamaketi.

Ko ia ‘oku tukupa ‘a e Potungaue ke kumi ha ngaahi maketi formal `i he ngaahi supamaketi, ngaahi falekoloa chemist, ngaahi falekoloa fakatau fakamovetevete ke hu atu ki ai e kava. Ko e hu ki he ngaahi maketi formal, `oku fiema`u ke fakapapau`i ko e kava `oku `i ha tu`unga lelei (quality), malu ki he ma`u me`atokoni, label kakato, lava fakahoko hono tesi `i ha leepi fakasaienisi ke fakapapau`i `oku hao mei he mahaki, ngaahi fale `oku teuteu`i ai e kava fakatatau ki he HACCP pea mo e lao ki hono pule`i e sekitoa kava mei hono hu atu e koloa ki tu`apule`anga.

‘E hokoatu e polokalama tokoni tatau pe ‘i he uike kaha’u ki he vahe fonua ‘EUA.